Tohum Takas Ağı’nda Şenlikli Bir Senenin Hikayesi

Buğday Derneği’nin yürüttüğü Tohum Takas Ağı’nda Sonbahar 2012 – Sonbahar 2013 dönemini Eylül başı itibariyle başarıyla sona erdirdiğimizi geçtiğimiz haftalarda paylaşmıştık.

2013 – 2014 Dönemi için Dernekler Masası’na yeni başvurumuzu yapma hazırlıklarının son aşamasında olduğumuz şu günlerde, geçtiğimiz yılın kısa bir hikayesini paylaşmak istedik.

Geçtiğimiz dönemde Adım Adım Oluşumu’nun yaşam dostu koşucularının topladığı bağışlarıyla yürüttük projemizi. En az 20 farklı yerel tohumun gerekli analizlerden geçirilerek sisteme kaydedilmesi, ve çiftçiler arası takas yoluyla ekim alanlarının genişletirilerek tohumluk üretimiydi amacımız.

Toplamda 27 yerel tohumu sisteme dahil ederek amacımızı %140 oranında gerçekleştirdik!

Biri Ocak ayında, diğeri ise Temmuz’da yaptığımız Çiftçi Eğitim ve Buluşma toplantıları da son derece verimli geçen, yeni çiftçilerimizin ağımıza katıldığı, tohumdan tohuma süreç ve yerel tohumlar konusunda ortak bilgi haznemizin paylaşarak çoğaldığı, büyüdüğü etkinlikler oldu.

Sistemimize yeni katılan çiftçilerle birlikte, kayıt altına aldığımız yerel tohum sayısı 36’ya ulaştı. Bu da geçen seneye göre %60’lık bir artış demek.

Tohum Takas Ağı’na üye çiftçilerin envanterindeki yerel tohum sayısı ise 60’ı geçti.

Bu sene, hem Tohum Takas Ağı için, hem de ülkemiz, hatta belki de dünya için bir çok yeniliği hayata geçirdiğimiz, modelimizi tam anlamıyla oturttuğumuz bir sene oldu. Bunları şöyle bi’ sıralarsak…

·         İster şehirli, ister çiftçi; ister geçimlik ister ticari üretim yapan her yerl tohum dostunun gücü ve zamanı oranında yer alabileceği, 3 ana paydaşlı bir modelioturttuk. Tohum Takas Ağı’nın hızla ve ama son derece sağlıklı büyümesini sağlayacak bu modelin ayrıntılarını Yasasintohumlar.org sitemizdeki şema ve açıklamadan öğrenebilirsiniz.

·         Çiftçiler, uzmanlar ve Buğday Derneği’nin ilgili yetkililerinden oluşan Tohum Takas Ağı Yönlendirme Komitesi’ni kurduk. Komite toplam 3 toplantı yaptı, Temmuz’da yaptığı toplantıyla Buğday Derneği Tohum Takas Ağı Yönlendirme Komitesi Ana Metni‘ne son halini vererek yayınladı.

·         Bu yıldan itibaren, envanter altına alarak takas yoluyla çoğaltılmasına başladığımız tohumların virütik, fungal ve bakteriyel analizlerini de, alanında uzman üniversite kurumlarıyla işbirliği dahilinde başladık. Bugüne kadar 36 tohuma toplam 118 test uygulattık. Test sonuçları sağlıklı çıkan tohumları takas ederek paylaştık.

·         Temmuz’da gerçekleştirdiğimiz Çiftçi Buluşması’nda Türkiye ve hatta dünya için bir ilk olan çevrimiçi tohum envanteri veritabanını açtık. Buğday Derneği’nin özkaynaklarıyla yürüttüğü bir çalışma olan veritabanı şu anda sadece çiftçilerimize açık, ancak 2013’ün son haftalarında bu sistemi şehirdeki evlerinde yerel tohumlarla balkon bahçeciliği yapmak isteyenler dahil olmak üzere tüm kamuya açacağız. Veritabanımızın esas başarısı ise şu oldu: Her tohumun kayıt altına alınan ve tüm özelliklerinin paylaşıldığı formların takip edilmesi, elinizdeki tohumun geçmişe dönük tüm seceresini “bir tık”la öğrenebiliyor olmamız… Üstüne üstlük, veritabanı bilgisayar ve internet kullanımına ayıracak pek vakti olmayan çiftçilerimizden de tam not aldı ve daha ilk günden aktif olarak kullanılmaya başlandı!

Bütün bunların yanı sıra onlarca atölye düzenledik, yerel tohumlar, kırsal yaşam ve tarım konusunda, yaşamı savunanlarla bir çok etkinlikte bir araya gelerek yerel tohumları anlattı. 10’a yakın radyo programına katıldık, çeşitli yazılı medya kuruluşlarına röportajlar verdik,çocuklarla buluşup tohumu ve geleceğimizi anlattık.

Daha detaylı bilgilere yasasintohumlar.org sitesinden ulaşabilirsiniz.

Yeterli değil, biliyoruz. Hele bugün dünyanın geldiği noktada, yapılması gereken o kadar çok şey var ki!

İşte tam da bu noktada, hepinize teşekkürü sadece bir görev bilmiyor, yorgun ama doygun bir gülümsemeyle “Sağolun!” demekten büyük zevk duyuyoruz.

Tohum Takas Ağı, kendini tohumlara vakfetmiş çiftçilerimizin, Buğday Derneği’ni destekleyen sizlerin, hepimizin ortak çalışmasıyla, emeğiyle, katkısıyla hayat buldu, filizlendi, kök saldı.

Yeni dönemde de Adım Adım’la tohumlarımız için koşacağız. Sizi de bekleriz.

İlk adımlarınızdan biri, misal, Buğday Derneği’ne üye olmak olsun.

Geleceği beraber kuralım. 

Çiftçi Buluşması: “Bu var ya… Tam lazım olan buydu yani bize.”

Tohum Takas Ağı kapsamında yılın ikinci büyük toplantısını geçtiğimiz hafta yaptık.

Bir çok açıdan kritik bir toplantıydı bu. Konuşulacak, anlatılacak, dinlenecek çok şey vardı. Kararı alınacak, son durum kontrolü yapılacak, önümüzdeki aylar için planlanacak…

Dahası, yıllardır oya gibi işleyerek oluşturduğumuz Tohum Takas Ağı veritabanının görücüye çıkacağı, fiilen kullanılmaya başlanacağı, uygulamalı eğitiminin verileceği toplantıydı.

Yaz mevsiminin tohumlarının toplanmak üzere olduğu, sonbaharda toprağa atılacak tohumların ambarlarda kurumaya alındığı dönemdeydi.

İlk akşam... Tanışmaca!

Bir de üstüne, yaz ayıydı, Ramazan ayıydı. Katılımın yüksek olmasına ihtiyaç duyduğumuz bir dönemde, katılımın yüksek olmama ihtimali güçlüydü (ve evet, tarihi başka türlü ayarlamak bir çok farklı nedenden mümkün değildi!)

Ama çiftçilerimiz, Tohum Takas Ağı’nı bu denli “zengin” yapan yerel tohum sevdalıları sağolsunlar… Toplamda 42 katılımcıyla yaptığımız toplantı şahane geçti, çok başarılı oldu.

***

Salı akşamı toplandık. Salı gün boyunca devam eden Yönlendirme Komitesi toplantımızın ardından buluşma noktasında bir araya geldiğimiz katılımcılarla iftar saatinde yemeğimizi yedik. Tanışma faslı kaldığımız otelde de devam etti, bir kısmı birbiriyle tanışan, bir kısmı ise Tohum Takas Ağı’na yeni dahil olanlardan oluşan grubun “muhabbeti” güzeldi.

Çarşamba gününe hızlı başladık. Dünyada tarım ve tohumda gelinen son nokta ve yaşanan sorunlar Prof. Dr. Tayfuın Özkaya tarafından anlatıldı. Tohum Takas Ağı’nda son durum, tohumluk almak amaçlı ekilen tohumların her çiftlik özelinde son durumları paylaştık, yaşanan sorunları hep beraber tartıştık. Çarşamba öğleden sonraki bölümde ise Dr. Gülay Beşirli’nin “tohumdan tohuma süreç”le ilgili önemli pratik bilgileri paylaştığı sunumunu dinleme, ardından da Yalova Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Merkezi’nin geniş arazisindeki uygulama örneklerini birebir görme şansımız oldu.

Çarşamba akşamki yemekte, bu tür buluşmaların en önemli kısımlarından biri olan “bire bir muhabbet” ettik bol bol. Toplantıya katılan

Yerinde, uygulamalı eğitim iyidir...

çiftçiler, Tohumluk Üretim Merkezleri’nden olan Gürsel Tonbul’un şahane kolaylaştırıcılığında, ellerindeki tohumların son durumlarını ve önümüzdeki seneye yönelik planlarını paylaşma imkanı buldular.

Perşembe gününe ise dünyada bir ilk olan ve Tohum Takas Ağı projesi içinde çok önemli bir yere sahip “Tohum Takas Ağı Elektronik Veritabanı”nın (www.tohumtakas.org) açılışını yaptık. Buğday Derneği Bilişim Koordinatörü Mehmet Gürmen tarafından verilen uygulamalı eğitimin ardından, yerel tohum sevdalısı bir çiftçimizin (aşağı yukarı) şu sözlerini duydu kulaklarım, ve geniş bir gülümseme yayıldı yüzüme:

“Ağbi, bu var ya… Tam lazım olan buydu yani bize.”

Atölye çalışmalarında herkes en çok ilgi duyduğu konuların etrafında bir araya geliyor

Günün devamında, önceki gün başladığımız “Ne durumdayız, kim hangi tohumları tohumluk alma amaçlı ekebilir?” atölyesine devam ettik. Tohumluk Üretim Merkezlerimizin sayısının aramıza yeni katılan çiftçilerimizin de yoğun ilgisiyle artması da Çiftçi Buluşması’nın çok önemli bir başka çıktısı.

Programı ise bir başka çok yararlı eğitim ve atölye çalışmasıyla bitirdik: Kompost yapımı. Bu konuda Türkiye’de çalışan en önemli isimlerden olan Huriye Kara’nın kompostun sürecini anlattığı, pratikta dikkat edilmesi gerekenleri aktardığı, üstüne üstlük arazinin etrafında bulduğu materyallerle ve getirdiği soılucanlarla farklı süreçleri uygulamalı olarak gösterdiği Kompost Atölyesi çiftçilerimizin büyük ilgisini çekti.

***

Bu tür etkinlikleri düzenlemek zordur, hem de çok zor. Kısıtlı kaynak, yoğun program, teknik ayrıntılar, gecenin geç saatlerine kadar süren toplantıları takiben sabah erken saatlerde güne yeniden başlamak… “Etkinliğin çok iyi kotarıldığını” belirten katılımcılara cevabım şu oldu hep: Çiftçilerin sebatı ve anlayışı, Buğday Ekibinden Güneşin, Batur, Berkay ve Mehmet’in büyük özverisi ve hep destek-tam desteği, hocalarımızın büyük emeği, ve hepimizin her daim gülümseyen yüzleridir, Buğday Derneği Tohum Takas Ağı Çiftçi Buluşması’nı bu kadar keyifli ve verimli ve şahane kılan.

Aynı tohumlar ve yaşam ve özgürlük için yürüdüğümüz yolculukta olduğu gibi – Hep beraber, güvenerek, emek vererek, gülümseyerek.

Sevgiyle kalın,

 

Mektuplar yolda!

Selam,

Tohum Takas Ağı’nın temel ilkelerinden biri de şeffaflık. Bu ilkenin temel bileşeni de, ağın tüm aktörleri arasında sürekli bilgi paylaşımını ve iletişimi canlı tutmak.

Günümüzde bunu haliyle internet üzerinden yapıyoruz çoğunlukla… Ama biliyoruz ki, kırsal yaşamın (hele bu mevsimde!) çiftçi ve köylülerimizi bilgisayar başında uzun emailler okumaya pek zaman bırakmaması çok normal.

Hem şenlikli bir ağ bizimki; birebir iletişimi, muhabbeti önceleyen bir model! =)

Bu yüzden dedik ki, Tohum Takas Ağı’na ilişkin ara dönem değerlendirme, bilgilendirme ve “ne yapmak lazım?” hatırlatmalarını bu defa mektupla yapalım.

Bildiğin, zarf içine koyup gönderilen, “eski” usül mektup.

Kim sevmez ki mektupları?! Kim heyecanlanmaz ki, köy kahvesindeki kutuda kendi ismine gelmiş özel bir mektup bulmayı?

“Tamam” dedik, 11 sayfa uzunluğundaki mektubumuzu toplamda 40 çiftçimize gönderdik.

(Cuma akşamı ilçedeki postane kapanmadan aceleyle çıkmam gerekti, o yüzden mektupların fotoğrafını çekemedim. Google görseliyle idare etmenizi rica edeceğim bu seferlik =) )

Bu arada, Tohum Takas Ağı Çiftçi Buluşması’nın tarihleri de belli oldu: 23-25 Temmuz’da Yalova’da gerçekleştireceğimiz buluşma, bol pratik eğitimli, atölye çalışmalı ve etkileşimli olacak.

Tohum Takas Ağı’na “bir şekilde” dahil olmak isteyen herkesi, bir kez daha, tohumtakas.org sitesinde kayıt olmaya davet edelim, bu vesileyle.

Sevgiler! =) 

Güneşli bir haftasonunda tohumlar için koşmak ~1

Geçen hafta cuma sabahı yazdığım yazıyı “Umarım haftasonu yine yazabilirim” diye bitirmiştim.

Ve ama yazamadım. Çünkü dopdolu, keyifli, bol Adım Adım’lı, şahane bir haftasonu oldu tohumlarımız için.

Cuma günkü etkinlikten başlayalım. 100’e yakın 10-11 yaşında çocukla tohumu, toprağı, suyu ve kısacası doğayı konuşmak, “doğru” gıdaya nasıl ulaşacağımızın yollarını beraber aramak… Çok keyifliydi (biraz da yorucuydu, hele “çocuklarla iletişim” denen o devasa bilim alanından uzak ben için).

Ertesi günkü halk koşusunda Buğday Derneği ve tohumlar için koşacak 50’ye yakın öğrenciyle beraber bir süre “GDO’ya hayır!”, “Doğal gıda istiyoruz!” , “Yaşasın tohumlar!” gibi sloganlar attıktan sonra Doğa Koleji’ne destekleri için teşekkür ederek Antalya merkeze geçtik.

Günün geri kalanı ertesi günün hazırlıkları ve akşam saatlerinde Antalya’ya ulaşan Berkay (TaTuTa Koordinatörü), Bora ve Gizem’i (iki şahane Buğday gönüllüsü) karşılayıp planlar yapmakla geçti.

Cumartesi sabahı Duygu (Üyelik Koordinatörü), Bora ve Gizem soluğu halk koşusunun yapılacağı meydanda aldılar ve Buğday standını kurdular. Doğa Derneği’nden çocukların koşusunun ardından da Buğday standı gün boyunca açık kaldı.

Ben ve Berkay ise bu arada göğüs numaralarımızı (ve bazı dostlarımızın isteği üzerine, onların da göğüs numaralarını) almış ve Adım Adımcılarla birlikte konakladığımız otele doğru yola çıkmıştık.

Saat 15:00 – 16:00 arasında, Adım Adım’cılarla bir söyleşimiz oldu (her zamanki gibi, kıl payı yetiştik söyleşiye =)). “Değişimin ekolojisi: Yaptıklarımız Fark Yaratıyor mu?” idi seçtiğim başlık; ve ne yalan söyleyeyim, karşımda “ekolojinin derin sularına yeni yeni girmekte olan” bir grup bekliyordum. Konuşmamı da buna göre biraz “temel” seviyede düşünmüştüm (öte yandan, hiç bi’ konuşmayı önceden planlamayan biri olarak, doğaçlama yaptım yine).

Neyse, durum da hiç de öyle değilmiş meğer, Adım Adım’cılar sağlam ekolojist imiş. Uzun uzun (biraz fazla uzun belki de, çenemin düşüklüğünden), değişimi, umudu, birey ve topluluğu, tabandan-tepeye hareketleri bunların ekoloji mücadelesindeki yerini, dünyadan örnekleri konuştuk.

Öyle ki konu Buğday’ın çalışmalarına geldiğinde süremiz bitmişti, bizim ardımızdan sahne alacak Nasuh Mahruki’nin konuşması için “hadi bitirin” mesajları geliyordu yandan yandan =)

Bu arada süper-hızlı stand ekipimiz Antalya’nın diğer ucundaki standlarını toplayıp otele gelmiş, günün ikinci standını da otelde açmışlardı.

Bir-iki saat sonra da Adım Adım’ın büyük buluşması ve 5. yıl kutlaması başladı, otelin büyük salonunda. Adım Adım’cılar şahane bi’ sunumla oluşumun 5 yılını anlatmadan önce sahne bize verildi. Buğday adına beni çağırdıklarında, sadece2 gün önce başımdan geçen bir olayı hatırlıyordum, çıktım anlattım: Köylerde yerli tohumla tarıma devam etme umudunu yitirmiş, dahası kırsalda ve köyde gelecek göremeyen köylülerin, analize yollamak için oradan oraya taşıdığım yerli tohum numunelerini kahvede-orada-burada gördüklerinde gözlerinin nasıl ışıdığından bahsettim. Toplumun en alt kademesi olarak görülen köylülerin, köylülüğün, o kadim bilginin devamlığının önemini anlatmaya çalıştım 3-4 dakikada.

 

Biraz daha zamanım ve baya’ bi’ daha aklım olsaydı, “‘Tohum Takas Ağı safi tohum mu kurtarıyor?’ diye soranlar var haklı olarak, onlara ‘Hayır’ diyin. Tohum Takas Ağı, kırsalda, köylerde bitmiş-tükenmiş umudu yeniden yeşillendiriyor. Gelecekte çocuklarınızın ziyaret veya hatta göç edebileceği köylerin hala bulunması için gayret veriyor. Tohumun, yaşamın özünün, X şirketinin malı haline gelmek yerine tüm toplumun ortak emaneti olmaya devam edeceği bir geleceğe dair hiç bir zaman bitmemesi gereken umudu besliyor” gibi daha büyük lafları, gittikçe yükselen bir ses tonuyla ve sonunda “Yaşamdan, emekten, alınterinden ve adaletten yana olduğunuz için sağolun, varolun!” gibi bir kelamla bitirirdim.

Akşamın geri kalanı yemek ve ardından dinlenmeyle geçti. Sabahki koşuya hazırdık, gülümsüyorduk. Çok uzun zamandır televizyon görmemiş gözlerim otel odasındaki televizyondan ayrılamadıysa da bir-iki saat, sonunda yattık-uyuduk, şahane güzel bir pazar sabahına uyanmak için.

Yarın: Pazar günü maratonda hangi sürprizler oldu? Hava nasıl oldu da bu kadar güzeldi? Tohumlar için koşanların formalarında kimin fotoğrafı vardı? 

Runtalya’da Adımlar Atalık Tohumlar İçin Atılacak

Antalya’da 2-3 Mart 2013 günleri yapılacak olan Runtalya Maratonu ve Halk Koşusunda, Adım Adım Oluşumu koşucuları ve Doğa Koleji’nden bir grup öğrenci, adımlarını Buğday Derneği’nin atalık tohumlarımızı sürdürmek için başlattığı Tohum Takas Ağı Kampanyası için atacak.

Adım Adım Oluşumu, 3 Mart 2013’de Antalya’da yapılacak Runtalya Maratonu’nda adımlarını yine Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’nin atadan kalma tohumları korumayı ve yaygınlaştırmayı hedefleyen Tohum Takas Ağı Kampanyası yararına atacak. Doğa Koleji’nin çeşitli şehirlerden gelecek olan öğrencileri de, 2 Mart’ta yapılacak olan halk koşusunda tohumlar için koşacaklar.

Sporu toplum yararına bir faaliyete dönüştüren ve 2010 yılından bu yana adımlarını Buğday Derneği’nin projeleri yararına da atan

Fotoğraf: Avniye Tansuğ

Adım Adım Oluşumu’nun koşucuları, Tohum Takas Ağı Kampanyası’na destek için Runtalya’da, deli bezelye, Osmanlı çileği, kavılca buğdayı, pembe domates gibi yüzyılların bilgisini taşıyan yerli tohumlarımız yararına koşacaklar.

Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği’nin Adım Adım Oluşumu desteğiyle yürüttüğü kampanya ile nenelerimizden kalan ama nesli gitgide tükenen yerel tohumlar, gelecek nesillere aktarılma şansı buluyor. Proje kapsamında, kaybolmaya yüz tutmuş yerel tohum çeşitlerimiz araştırılıyor, TaTuTa çiftlikleri ve diğer doğa dostu çiftliklerde ekiliyor, çoğaltılıyor ve paylaşılıyor.  

Türkiye, biyolojik çeşitlilik ve yerel tohumlar açısından büyük bir potansiyele sahip. Buğday Derneği’nin Tohum Takas Ağı Kampanyası, bu potansiyelin değerlendirilerek ekimin ve takasın sağlıklı biçimde yapılabilmesi için gerekli eğitim, danışmanlık, analiz ve kayıt sisteminin oluşturulabilmesi amacıyla yürütülüyor.

Kampanya kapsamında bugüne kadar toplanan bağışlarla farklı bölgelerde yetiştirilen 42 ayrı cinsten, 155 yerel çeşidin ekimi yapıldı. Türkiye’nin farklı bölgelerinde toplam 27 çiftlikte 4 bin 715 dönüm arazi, Buğday Derneği’nin Tohum Takas Ağı Projesi’ne dahil edildi.

Buğday Derneği, Adım Adım koşucularına ve bağışçılarına geleceğin tohumlarına verdikleri destek için teşekkür ediyor ve herkesi yaşamın sürdürülebilirliği için, Anadolu’nun ambarından kurda, kuşa, aşa dağılacak tohumlarımıza destek olmaya çağırıyor.

Kampanyaya http://bugday.org/portal/adimadim.php linki tıklanarak ya da proje için özel olarak açılan hesaba (Garanti Bankası Karaköy Şubesi Şube No: 400 Hesap No: 629 52 40, IBAN: TR67 0006 2000 4000 0006 2952 40) havale yaparak destek verilebiliyor.

Tohumlar desteğinizi bekliyor!

Bilgi için:  www.bugday.org www.yasasintohumlar.org